Ten tekst przeczytasz w 5 min.
od siebie słów kilka
Chełmsko Śląskie to niewielka miejscowość położona w województwie dolnośląskim, nieopodal granicy z Czechami, w powiecie kamiennogórskim. Administracyjnie należy do gminy Lubawka i leży w Sudetach Środkowych, na skraju Gór Kruczych. Otoczone łagodnymi wzgórzami i lasami, miasteczko przyciąga przede wszystkim spokojem i klimatem dawnego pogranicza.
Choć Chełmsko Śląskie nie jest dziś wielką turystyczną atrakcją, zachowało unikatowy charakter małego, cichego miasteczka z dawnych lat. Warto tu zajrzeć, choćby na krótki spacer po rynku, gdzie czas jakby się zatrzymał. Miejscowość słynie głównie z domów tkaczy, znanych jako „Dwunastu Apostołów”. To drewniane domki z XVIII wieku, które są najlepiej zachowanym przykładem zabudowy tego typu w regionie.
Nie da się ukryć, że miejscowość nosi ślady upływającego czasu – obok zadbanych domów zobaczyć można wiele opuszczonych budynków. Jednocześnie widać, że mieszkańcy dbają o to, co jeszcze pozostało, a ulice są czyste i schludne. Chełmsko Śląskie nie oferuje tłumów, wielkich atrakcji czy imprez. Ale właśnie to jest jego siłą – to miasteczko dla tych, którzy lubią niespieszny klimat i chcą zobaczyć Dolny Śląsk takim, jakim był kilkadziesiąt lat temu.
Historia
Pierwsze wzmianki o Chełmsku Śląskim pochodzą z XIII wieku, a w 1289 roku osada uzyskała prawa miejskie. Dzięki swojemu położeniu przy szlaku handlowym prowadzącym do Czech, miasteczko szybko się rozwijało. W średniowieczu Chełmsko zasłynęło z rzemiosła, zwłaszcza tkactwa, które przez wieki było głównym źródłem dochodu dla mieszkańców.
W czasach nowożytnych Chełmsko należało do klasztoru cystersów z Krzeszowa, którzy odegrali ważną rolę w rozwoju urbanistycznym i kulturalnym miejscowości. To właśnie oni odpowiadają za powstanie słynnych domów tkaczy. XVIII wiek był dla Chełmska okresem rozkwitu, ale XIX i XX wiek przyniosły powolny upadek. Po II wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Polski i zaczęła tracić znaczenie, zwłaszcza w kontekście przemysłu i gospodarki lokalnej.
Z biegiem lat Chełmsko Śląskie utraciło prawa miejskie, a spadek liczby ludności i brak inwestycji spowodowały, że dziś jest to raczej cicha wieś niż tętniące życiem miasteczko. Mimo to wciąż zachowuje niepowtarzalny klimat i przyciąga tych, którzy cenią sobie ciszę i historię zapisane w murach.
Domy Tkaczy
„Dwunastu Apostołów” – bo tak nazywane są domy tkaczy – to rząd drewnianych budynków wzniesionych w XVIII wieku. Znajdują się nieopodal centrum miejscowości i tworzą unikalny zespół architektoniczny. Każdy z domów był przeznaczony dla jednej rodziny tkaczy pracujących dla klasztoru w Krzeszowie.
Domy te zachowały oryginalną konstrukcję szkieletową, a ich prostota i funkcjonalność mówią wiele o życiu codziennym dawnych rzemieślników. Obecnie część z nich jest zagospodarowana – znajdziemy tu muzeum oraz sklepiki z lokalnym rękodziełem. To zdecydowanie główna atrakcja miejscowości, którą warto zobaczyć nawet, jeśli mamy tylko kilkanaście minut.
Inne atrakcje i zabytki
Rynek w Chełmsku Śląskim – Choć nie należy do największych, ma swój urok. Znajdziemy tu kamienice z różnych epok i kilka ciekawych detali architektonicznych. To dobre miejsce na krótki spacer i złapanie klimatu miasteczka.
Dawny kościół ewangelicki – Monumentalna budowla w centrum, dziś częściowo opuszczona. Kiedyś pełnił ważną funkcję religijną, dziś stanowi świadectwo dawnej wielokulturowości regionu.
Ciekawostki o mieście
- W Chełmsku Śląskim kręcono kilka scen do polskich filmów historycznych – miasteczko świetnie oddaje klimat dawnych epok.
- Domy tkaczy to jedna z niewielu tego typu konstrukcji zachowanych w Polsce w tak dobrym stanie.
- Mimo, że miejscowość formalnie nie jest już miastem, zachowała układ urbanistyczny typowy dla miasteczek średniowiecznych.
- W jednym z domów tkaczy znajduje się miniaturowy warsztat tkacki prezentujący proces produkcji materiałów.
Podsumowanie i parkowanie
Chełmsko Śląskie to miejsce z kategorii: „jeśli jesteś w okolicy – wstąp koniecznie”. Nie jest to turystyczna petarda, ale za to klimat ma tu wszystko. Przespacerowaliśmy się po rynku, odwiedziliśmy słynnych Dwunastu Apostołów, rzuciliśmy okiem na kilka tajemniczych, niezamieszkałych kamienic i… poczuliśmy się jakbyśmy cofnęli się o trzy dekady.
Na pewno nie można odmówić temu miejscu uroku. Jest tu czysto, cicho i spokojnie. Ludzie zdają się nie spieszyć, a wszystko płynie w rytmie, który gdzie indziej dawno już zanikł. Domy tkaczy są rzeczywiście ciekawe – to doskonała lekcja historii i architektury w jednym. Co ważne, to atrakcja idealna dla tych, którzy lubią obejrzeć coś interesującego, ale niekoniecznie chcą biegać po górskich szczytach.
Naszym zdaniem – warto tu zajechać, choćby na krótki postój w drodze do Kamiennej Góry czy Krzeszowa. Chełmsko Śląskie to nie turystyczna gwiazda, ale perełka z duszą. W sezonie będą one w dużej mierze puste.
Jeśli chodzi o parkowanie – pełen komfort. W okolicy rynku spokojnie znajdziemy miejsce dla auta, nawet w bardziej turystycznych miesiącach. Nie ma tu biletomatów, szlabanów ani straży miejskiej czającej się za rogiem.
położenie
Galeria zdjęć z wyjazdu
