Ten tekst przeczytasz w 6 min.
od siebie słów kilka
2014-04-06
Nieboczowy to była wieś położona na Górnym Śląsku, między Wodzisławiem Śląskim a Raciborzem. Choć jeszcze do niedawna była zwyczajną miejscowością, dziś już nie istnieje – została całkowicie zlikwidowana w związku z budową zbiornika retencyjnego Racibórz Dolny. Decyzja o jej likwidacji była jednym z największych tego typu projektów w Polsce i wymagała przesiedlenia wszystkich mieszkańców do nowo wybudowanej miejscowości o tej samej nazwie, znajdującej się kilka kilometrów dalej.
Stare Nieboczowy były miejscem z długą historią, typową dla śląskich wsi – spokojne życie, duże gospodarstwa i bliskość większych miast. Jednak już na początku XXI wieku stało się jasne, że ich los jest przesądzony. Ze względu na plany związane z budową ogromnego zbiornika przeciwpowodziowego, cała wieś stopniowo pustoszała, aż w końcu całkowicie zniknęła z powierzchni ziemi. To wydarzenie było wyjątkowe w skali kraju – nieczęsto zdarza się, by cała miejscowość została fizycznie wymazana z mapy.
Nowe Nieboczowy powstały od podstaw – na terenach wyżej położonych, poza strefą zagrożenia powodziowego. Nowa wieś to modelowy przykład planowego przesiedlenia, w którym mieszkańcy otrzymali nowoczesną infrastrukturę i całkowicie nowe domy. Mimo to, wśród wielu przesiedleńców pozostała tęsknota za dawnym miejscem, a stare Nieboczowy jeszcze przez kilka lat przyciągały eksploratorów i miłośników opuszczonych miejsc.
Historia
Historia Nieboczów sięga średniowiecza, ale największe zmiany zaszły w XXI wieku. Pierwsze plany budowy zbiornika retencyjnego Racibórz Dolny pojawiły się już w latach 70. XX wieku. Miały one na celu ochronę południowej części województwa śląskiego oraz Opolszczyzny przed katastrofalnymi powodziami. Przez dekady koncepcja pozostawała na papierze, ale po tragicznej powodzi w 1997 roku, która spustoszyła region, projekt nabrał realnych kształtów.
W 2007 roku rozpoczęły się pierwsze konkretne rozmowy na temat wysiedlenia mieszkańców wsi. Początkowo spotkało się to z dużym oporem – wiele rodzin od pokoleń mieszkało na tych ziemiach i nie chciało opuszczać swoich domów. Stopniowo jednak, dzięki negocjacjom i obietnicom budowy nowej miejscowości, większość mieszkańców zaakceptowała nadchodzące zmiany. Nowe Nieboczowy zaprojektowano jako nowoczesną wieś z pełną infrastrukturą – powstały nowe domy, kościół, szkoła i drogi.
Do 2014 roku stare Nieboczowy zaczęły pustoszeć. Mieszkańcy wyprowadzali się stopniowo, a opuszczone budynki stopniowo niszczały. Proces ten nabrał tempa w latach 2015–2017, kiedy rozpoczęto faktyczne przygotowania do budowy zbiornika. W 2017 roku wieś była już praktycznie wymarła – większość domów stała pusta, a przyroda powoli zaczęła odzyskiwać teren.
Ostateczne wyburzenia miały miejsce w latach 2018–2019, gdy rozpoczęły się intensywne prace przy budowie zbiornika. Obszar, który niegdyś tętnił życiem, zamienił się w wielką inwestycję hydrotechniczną. Dziś po dawnych Nieboczowach nie ma już śladu – znajduje się tam dno suchego zbiornika przeciwpowodziowego, który ma chronić region przed kolejnymi wielkimi powodziami.
Ciekawostki
- Całkowita likwidacja – Nieboczowy to jedna z niewielu polskich wsi, które na mapie już nie istnieją.
- Przeniesienie wsi – nowa miejscowość powstała od podstaw kilka kilometrów dalej, z pełnym wsparciem dla przesiedlonych mieszkańców.
- Eksploracja urbexowa – w ostatnich latach istnienia stare Nieboczowy przyciągały eksploratorów, którzy dokumentowali powolne umieranie wioski.
- Zbiornik Racibórz Dolny – dawny teren wsi stanowi obecnie dno suchego zbiornika, który może pomieścić ponad 185 mln m³ wody.
- Duchy przeszłości – niektórzy mieszkańcy twierdzili, że w opuszczonych domach dało się słyszeć dziwne dźwięki i odgłosy kroków.
Podsumowanie i parkowanie
Nie ma co ukrywać – jeśli ktoś chce odwiedzić Nieboczowy, to niestety jest już za późno. Miejscowość przestała istnieć, a jej teren to teraz gigantyczna niecka przeciwpowodziowa. Jednak jeszcze kilka lat temu była to prawdziwa gratka dla miłośników opuszczonych miejsc – wyludnione domy, zarośnięte ogrody i pustka na ulicach nadawały temu miejscu unikalny klimat.
Spacerowanie po takich wymarłych miejscowościach to doświadczenie, które trudno porównać do czegokolwiek innego. W 2017 roku można było jeszcze zobaczyć domy, których mieszkańcy wyprowadzili się dosłownie kilka tygodni wcześniej. W niektórych wnętrzach znajdowały się jeszcze meble, a gdzieniegdzie stały doniczki z zasuszonymi kwiatami. Widok ludzi, którzy kosili trawę wokół swoich domów, mimo że wiedzieli, że lada moment zostaną one zburzone, wyzwalał niesamowite surrealistyczne wrażenia.
Dojazd do dawnych Nieboczów nie był trudny – prowadziła tam zwykła droga asfaltowa, która jednak z czasem zaczęła popadać w ruinę. Samochód można było zostawić praktycznie wszędzie, bo wioska była już niemal całkowicie opuszczona. Jednak wraz z kolejnymi etapami wyburzeń, dostęp do tego terenu stawał się coraz bardziej ograniczony.
Dziś, jeśli ktoś postanowiłby się tam wybrać, zobaczy jedynie olbrzymią pustkę – zero śladów po domach, ulicach czy ogrodach. Można powiedzieć, że historia tej miejscowości skończyła się definitywnie. Ale w pamięci tych, którzy tam mieszkali (albo mieli okazję zobaczyć to miejsce tuż przed jego zniknięciem), Nieboczowy pozostaną jedną z najbardziej nietypowych polskich wsi.
położenie
Galeria zdjęć z wyjazdu
W 2022 roku budowa zbiornika Racibórz Dolny dobiega końca i nie ma już większych śladów po miejscowości Nieboczowy. Wszystkie zabudowania zostały już wyburzone, a gruz został wywieziony lub przykryty warstwą ziemi. Pozostałym świadectwem istnienia w tym miejscu wsi pozostałe asfaltowe drogi oraz ozdobne drzewa i krzewy, które kiedyś znajdowały się w ogrodach. Pustka w tym miejscu ma w sobie coś z mistycyzmu.
Większość domów jest już opuszczona, ale kilka wygląda na dalej zamieszkałe. Taka sytuacja sprawia, że jest to idealne moment na eksploracje pustych budynków. Opuszczone domy są w większości ogołocone ze wszystkich możliwych do użycia ponownego elementów. Widać przy niektórych domach, że zabierano nawet kostkę brukową. W części domów zamieszkały zwierzęta, co jest przykładem tego, że natura szybko odbiera człowiekowi miejsca które opuścił.
W połowie 2017 roku wieś Nieboczowy już praktycznie nie istnieje, dlatego można ją pomału wykreślać z map. Nie wiadomo jednak kiedy wszyscy mieszkać opuszczą to miejsce. Dlatego jest to ostatni dzwonek by zobaczyć to miejsce. Puste prawie zniszczone domy mają w sobie coś magicznego, dlatego uwielbiamy eksplorować takie miejsca.
Na początku 2014 roku widać wyraźnie, że pustoszeje znajduje się tutaj już wiele pustostanów, w których są jeszcze nieprzesiedleni mieszkańcy. Ruch we wsi jest mały, prawie nikogo na drodze. W wielu miejscach widać jak przyroda zaczyna odbierać swoją przestrzeń, ponieważ opuszczone posesje zarastają. Nieliczni pozostali mieszkań żyją tutaj jednak tak jakby nic się tutaj nie działo, ponieważ zwyczajnie koszą trawę, robią porządki w ogródku. To naprawdę niezwykły widok, który pozostaje w pamięci. Wszyscy wiedzą, że wieś umiera, ale rutynowe codzienne czynności muszą zostać wykonane i basta.
